ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΟΡΤΕΣ
Ο εορτασμός της 25ης Μαρτίου 1821 στο Λιτόχωρο

γράφει ο
Σωτήριος Δ. Μασταγκάς

(Η 25η Μαρτίου είναι η μία από τις δύο εθνικές εορτές μας. Την ημέρα αυτή τιμούμε τους ήρωες της επανάστασης του 1821, τους ήρωες αυτούς που έδωσαν τη ζωή τους, ώστε η πατρίδα μας να είναι μια ελεύθερη χώρα. Ο απανταχού Ελληνισμός εορτάζει και πανηγυρίζει μαζί με τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και την ανάσταση του Γένους, την επέτειο της έναρξης της ελληνικής επανάστασης, που έφερε την απελευθέρωσή μας από τη σκλαβιά και τον τουρκικό ζυγό, ύστερα από μια περίοδο τεσσάρων αιώνων.
Στο Λιτόχωρο με λαμπρότητα πραγματοποιούνται κάθε χρόνο οι εκδηλώσεις για τον εορτασμό της εθνικής επετείου της 25ης Μαρτίου.

Η παρουσία και η συμμετοχή πλήθους Λιτοχωριτών στην εορτή, είναι η απόδειξη της πίστης στην υπέρτατη αξία, σπουδαιότητα και σημασία της ελευθερίας. Είναι το έντονο βίωμα από τη γενιά των Ελλήνων του αξιοθαύμαστου αυτού συναισθήματος, που είναι ιστορικά άσβηστα γραμμένο.
Οι παρακάτω περιγραφές - αντιπροσωπευτικές και δειγματοληπτικές - είναι των ετών 1923, 1926, 1927 και 1931. Παρατίθενται χρονολογικά, χωρίς καμία περικοπή.)

ΑΙ ΕΠΑΡΧΙΑΙ
ΛΙΤΟΧΩΡΟΝ 29.- Την Κυριακήν μετά την θείαν λειτουργίαν, πάνδημος ετελέσθη η δοξολογία επί τη Εθνική εορτή εν τω ιερώ ναώ του Αγίου Νικολάου, καθ' ην καταλλήλως ωμίλησαν ο Διευθυντής του Ημιγυμνασίου κ. Ιωάννης Ευαγγελίδης, ο κ. Κωστής Ζωγράφος ιατρός και ο Θεοχάρης Λογοθέτης, Διευθυντής της Δημοτικής Σχολής, εξάραντες όλοι τας αρετάς των ευκλεών ημών πατέρων, δι' ων έχομεν πατρίδα ελευθέραν.
(ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 3-4-1923)
ΑΠΟ ΤΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΝ
Η ΕΟΡΤΗ ΤΗΣ 25ης ΜΑΡΤΙΟΥ
ΛΙΤΟΧΩΡΟΝ- Μετά πάσης μεγαλοπρεπείας εωρτάσθη εφέτος ενταύθα η εθνική εορτή της 25 Μαρτίου. Από πρωίας πλήθος κόσμου είχε συγκεντρωθή εις τον κεντρικόν ναόν του αγίου Νικολάου. Περί την 10 π.μ. προσέρχονται αι πολιτικαί και στρατιωτικαί αρχαί, οι μαθηταί και μαθήτριαι μετά των διδασκόντων και άλλοι πολλοί. Η δοξολογία εψάλη κατανυκτικώτατα υπό του δεξιού χορού εις τετραφωνίαν. Ωραίον λόγον απήγγειλε ο διευθυντής του Ημιγυμνασίου, μεθ' ό οι μαθηταί και μαθήτριαι παρατεταγμένοι εις στοίχους έψαλλον ωραία εμβατήρια κάτωθεν του Κοινοτικού Καταστήματος. Εις το τέλος της τελετής προσεφέρθησαν υπό της Κοινότητος λουκούμια εις τους μαθητάς και μαθητρίας.
Την 3 μ.μ. της 25ης τρέχοντος, εδόθη η προαγγελθείσα μαθητική παράστασις υπέρ της Αεροπορικής Αμύνης. Μία απλή κωδωνοκρουσία μας αναγγέλλει την έναρξιν της παραστάσεως και μετά προθυμίας ερχόμεθα εις το μεγαλοπρεπές σχολικόν κτίριον. Ευρισκόμεθα ήδη προ της ευρείας αιθούσης του, ήτις φιλοκάλως έχει διακοσμηθή τη ευγενεί φροντίδι των δίδων διδασκαλισσών και διδασκάλων.
Αίρεται η αυλαία και γνωρίζομεν ότι ευρισκόμεθα προ της ωραίας κωμωδίας του «Φιάκα», ην φιλοτίμως ανέλαβον να παίξωσιν οι μαθηταί του Ημιγυμνασίου, του αρρεναγωγείου και του σχολείου θηλέων. Ο Αχιλλεύς Πειστικός, μαθητής του Ημιγυμνασίου, ως Βαρώνος υπήρξεν έξοχος, η δνίς Βασιλεία Πειστικού ωραιότατα έπαιξε τον ρόλον τής Ευανθίας. Αμίμητος υπήρξεν ο υπηρέτης Γιάννης, τον οποίον υπεκρίθη ο μαθητής του σχολείου αρρένων Τσάλης, καταχειροκροτηθείς επανειλημμένως. Αλλά και η δνίς Ευαγγελία Γκουντέλια εις τον ρόλον της θείας ( ;) ήτο εξαισία. Τον Καζαμίαν υπεδύθη λαμπρότατα ο Νικόλαος Ελευθερίου. Η παράστασις αύτη υπήρξεν λίαν επιτυχής και μας εχάρισεν αρκετάς ευχαρίστους στιγμάς.
Θεωρούμεν καθήκον και δημοσία να συγχαρώμεν τον διευθυντήν του σχολείου αρρένων κ. Π. Υετίωνα δια την ευγενή και ενδελεχή εργασίαν ην κατέβαλε, δια να διδάξη τους μαθητάς την ως άνω κωμωδίαν. Επίσης, συγχαίρομεν και το λοιπόν προσωπικόν αμφοτέρων των σχολείων δια τας προσπαθείας των υπέρ της καλής διεξαγωγής της παραστάσεως, ως και τα ωραία άσματα, τα οποία εδίδαξεν εις τους μαθητάς και μαθητρίας και τα οποία εποίκιλλαν την παράστασιν κατά τα διαλείμματα.
Μεταξύ των παρευρεθέντων διεκρίναμεν τον πρόεδρον της Κοινότητος μετά της κυρίας του, τον αστυνομικόν σταθμάρχην, τον δασονόμον μετά της κυρίας του και πλήθος άλλου εκλεκτού κόσμου.
Το συναχθέν ποσόν, το οποίον ως πληροφορούμεθα είνε αρκετά σεβαστόν (δεν ηδυνήθημεν να εξακριβώσωμεν τον αριθμόν του) διετέθη αποκλειστικώς δια την Αεροπορικήν Άμυναν και θα σταλή εις τον προς όν όρον.
ΦΑΩΝ
(ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ ΝΕΑ 31-3-1926)
ΕΙΣ ΤΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΝ
ΛΙΤΟΧΩΡΟΝ.- Μετά πάσης επισημότητος διεξήχθη και ενταύθα η εθνική εορτή της 25ης Μαρτίου. Μεγάλην αίγλην προσέδωσαν εις την εορτήν οι μαθηταί και μαθήτριαι των σχολείων μας. Εις την δοξολογίαν προσήλθον αι πολιτικαί και στρατιωτικαί αρχαί, οι δημόσιοι υπάλληλοι, οι ενταύθα παρεπιδημούντες δικηγόροι Κατερίνης κ.κ. Δ. Τσαλόπουλος και Στ. Βαρδάκας και άλλοι πολλοί. Λόγον κατάλληλον τη περιστάσει εξεφώνησε ο καθηγητής του Ημιγυμνασίου μας κ. Δημ. Ποιμενίδης, μεθ' όν η μικρά μαθήτρια Παρ. Χραπανά απήγγειλε ωραιότατον ποιηματάκι.
Επίσης, ωραιότατον ποιηματάκι απήγγειλε έμπροσθεν του Δημαρχείου η χαριτωμένη μαθητριούλα Αλίκη Χατζοπούλου.
Χάρις εις την προθυμίαν των διδασκαλισσών μας, των εντοπίων δεσποινίδων μας, ως και των Κοινοτικών μας αρχών, ο έρανος της 25ης Μαρτίου διενεργήθη μετά πάσης τάξεως και επιτυχίας.
Την διανομήν των ανθυλλίων ανέλαβον αι δίδες Βασιλική Ιακώβου, Σοφία Ελευθεριάδου και Σ. Λουκουβίνου διδασκάλισσαι, εκ των εντοπίων Στ. Φούντου, Αϊδινοπούλου, Βλαχοπούλου, Ρόκα, Ανδριά, Γκουντέλια και άλλαι.
ΦΑΩΝ
(ΦΩΣ 28-3-1927)
ΑΠΟ ΤΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΝ
Η ΕΟΡΤΗ ΤΗΣ ΠΑΛΙΓΓΕΝΕΣΙΑΣ
ΛΙΤΟΧΩΡΟΝ.- Με πάσαν επισημότητα εωρτάσθη και εφέτος η επέτειος της εθνικής ημών Παλιγγενεσίας.
Μετά την δοξολογίαν, εις την οποίαν παρέστησαν άπασαι αι πολιτικαί και στρατιωτικαί αρχαί, εγένετο συγκέντρωσις εις την πλατείαν Ελευθερίας, όπου παρετάχθησαν οι μαθηταί και μαθήτριαι. Μετά την απαγγελίαν διαφόρων ποιημάτων, εξεφώνησε τον πανηγυρικόν της ημέρας ο Πρόεδρος της Κοινότητος κ. Γεώργιος Ζήσκας, εξάρας τον ηρωϊσμόν και την αυτοθυσίαν των προγόνων μας, δια να μας παραδώσουν πατρίδα ελευθέραν.
Ο ύμνος της ελευθερίας επεσφράγισε την ωραίαν τελετήν. Επηκολούθησε δεξίωσις εις το καφενείον του κ. Χρήστου Κουτσιμανή.
Την εσπέραν εδόθη θεατρική παράστασις υπό μαθητών του Α' και Β' Δημοτικού Σχολείου. Παρεστάθη με πολλήν επιτυχίαν το δράμα «Η εθνική μας εορτή» και η κωμωδία «Το λουστράκι» και άλλα. Τους σχόντας την πρωτοβουλίαν της οργανώσεως της παραστάσεως συγχαίρομεν δημοσία.
ΘΕΑΤΗΣ
(ΦΩΣ 3-4-1931)